Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy

Program wieloletni 2016–2020

„Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska”

Program wieloletni IOR – PIB pt. „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska” na lata 2016–2020, przyjęty na podstawie uchwały nr 225/2015 Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2015 r., jest kontynuacją Programu „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska” przyjętego na podstawie uchwały nr 161/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r., zmienionej uchwałą nr 155/2018 z dnia 16 października 2018 r., realizowanego przez Instytut w latach 2011–2015. 

Program jest finansowany ze środków budżetu państwa.

Wartość dofinansowania: 34 624 000 zł

Całkowity koszt Programu wynosi: 34 722 000 zł

Celem głównym Programu jest ochrona roślin uprawnych, z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska. Cel ten zostanie osiągnięty przez realizację ujętych w Programie zadań na rzecz administracji publicznej, w szczególności MRiRW i PIORiN, jak również doradców i producentów rolnych. Program obejmuje następujące cele szczegółowe:

• opracowanie metodyk i programów integrowanej ochrony roślin uprawnych oraz poradników sygnalizatora;
• wykonywanie analiz na rzecz urzędowej kontroli pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych i w wodach oraz kontroli jakości środków ochrony roślin;
• analizowanie wyników badania statystycznego dotyczącego sprzedaży i zużycia środków ochrony roślin na terytorium Polski;
• opracowanie analiz ryzyka dla organizmów szkodliwych dla roślin oraz opracowanie sposobów ich ograniczania;
• udoskonalanie systemu transferu wiedzy, który zwiększy świadomość i podniesie poziom oraz kompetencje producentów rolnych, doradców oraz inspektorów ochrony roślin i nasiennictwa w zakresie ochrony roślin.

Powyższe cele będą wypełniały w szczególności zobowiązania naszego kraju wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej. Cały Program będzie praktycznym wsparciem polskiego rolnictwa w zakresie ochrony roślin. Odbiorcą wyników zadań realizowanych w ramach Programu będzie MRiRW, PIORiN oraz inne urzędy administracji państwowej i samorządowej na szczeblach centralnych i regionalnych, a także jednostki doradztwa rolniczego oraz producenci rolni. Wszystkie opracowania wynikające z Programu będą miały charakter praktyczny i będą upowszechniane do praktyki rolniczej on-line na stronie internetowej Instytutu, przez publikacje popularno-naukowe, broszury i ulotki, publikacje recenzowane oraz podczas szkoleń, warsztatów, kursów i konferencji tematycznych.

Program IOR – PIB jest zgodny z najważniejszymi dokumentami strategicznymi: Europa 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Strategia Rozwoju Kraju 2020, Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 i Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin.

Program realizowany jest w dwóch obszarach tematycznych:

1. Integrowana ochrona roślin oraz ograniczanie zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin dla ludzi, zwierząt i środowiska.

W tym obszarze Instytut realizuje 11 zadań. Zadania te promują i upowszechniają zasady integrowanej ochrony oraz uwzględniają wymagania stawiane rolnictwu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (PROW 2014–2020). Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, decyzje o wykonaniu zabiegów ochrony roślin powinny być podejmowane z uwzględnieniem rzeczywistych zagrożeń upraw przez organizmy szkodliwe, określone na podstawie monitorowania ich występowania, z uwzględnieniem progów ekonomicznej szkodliwości. Jednocześnie, w pierwszej kolejności powinny być stosowane niechemiczne metody ograniczania występowania tych organizmów, takie jak: odpowiedni płodozmian, uprawa odmian odpornych, właściwe nawadnianie i nawożenie. Pełne wdrożenie metod integrowanej ochrony roślin do powszechnego stosowania wymaga znacznego nakładu pracy edukacyjno–upowszechnieniowej, a także dostarczenia rolnikom odpowiednich narzędzi, takich jak metodyki i programy ochrony poszczególnych gatunków roślin uprawnych, poradniki sygnalizatora oraz zasady monitorowania występowania organizmów szkodliwych, w celu podjęcia optymalnych decyzji o terminie i zabiegach ochrony roślin. Zwiększanie się powierzchni wielu upraw rolniczych, pojawienie się nowych agrofagów, nowych technologii uprawy oraz wpływ zmian klimatycznych spowodowało, że istniejące programy ochrony są nieaktualne i wymagają nowego podejścia, które powinno uwzględnić integrowane metody ochrony, zmierzające do ograniczania stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Muszą one uwzględniać przede wszystkim:

• bezpieczeństwo żywności;
• przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych i adaptację rolnictwa do nowych warunków;
• ochronę, pielęgnowanie i wykorzystanie zasobów przyrodniczych i krajobrazowych obszarów wiejskich.

Pierwsza grupa zadań w tym bloku tematycznym uwzględnia wszystkie powyższe wymagania. Druga grupa zadań tego bloku dotyczy działań służących realizacji zobowiązań w zakresie nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin. Wymagają one prowadzenia laboratoryjnych analiz jakości tych preparatów oraz ich pozostałości w płodach rolnych i w wodzie. Do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin i planowaniem działań mających na celu jego ograniczenie, konieczne jest dysponowanie szczegółowymi danymi w tym zakresie. W związku z powyższym, w ramach Programu, w tej grupie będą realizowane zadania na rzecz przeprowadzenia monitorowania:

• zużycia środków ochrony roślin;
• pozostałości środków ochrony roślin;
• jakości środków ochrony roślin;
• sprzedaży środków ochrony roślin.

2. Ochrona terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed przedostawaniem i rozprzestrzenianiem się organizmów kwarantannowych i innych organizmów stanowiących szczególne zagrożenia.

W tym obszarze Instytut realizuje trzy zadania. Badania prowadzone w ramach tych zadań mają na celu utrzymanie bezpieczeństwa fitosanitarnego w Polsce.