Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy

Konferencja podsumowująca realizację Programu Wieloletniego

pod nazwą „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach
i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i  środowiska” w latach 2016-2020

 

W dniach 9-10 grudnia 2020 r. w Instytucie Ochrony Roślin – Państwowym Instytucie Badawczym w Poznaniu na platformie Teams, odbyła się  konferencja podsumowująca realizację  Programu Wieloletniego 2016-2020 „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska”. W  konferencji wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin, Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Ośrodków Doradztwa Rolniczego oraz  firm zajmujących się produkcją i dystrybucją środków ochrony roślin oraz pracownicy IOR-PIB.

Spotkanie otwierał Dyrektor Instytutu – prof. dr hab. Marek Mrówczyński. Kierownicy zadań zaprezentowali wyniki uzyskane w trakcie pięciu lat realizacji programu składającego się z  dwóch obszarów tematycznych:

• integrowana ochrona roślin oraz ograniczanie zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin dla ludzi, zwierząt i środowiska,
• ochrona terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed przedostawaniem i  rozprzestrzenianiem się organizmów kwarantannowych i innych organizmów stanowiących szczególne zagrożenia.

 

W wyniku realizacji 14 zadań programu, w latach 2016-2020 osiągnięto następujące efekty rzeczowe:

1. Opracowano 34 metodyki integrowanej ochrony wybranych roślin uprawnych i 8 poradników sygnalizatora. Opracowano również listy kontrolne dla metodyk integrowanej produkcji roślin (IP).
2. Opracowano 69 programów ochrony roślin przed sprawcami chorób, szkodnikami i  chwastami w najważniejszych uprawach roślin rolniczych oraz zaktualizowano na stronie internetowej IOR – PIB wykaz środków zalecanych do stosowania w integrowanej produkcji roślin rolniczych.
3. Przeprowadzono analizęzagrożeń i opracowano kompleksowe programy ochrony wybranych rolniczych upraw małoobszarowych dla których są ograniczone możliwości lub jest brak skutecznych metod  zapobiegania i ochrony przed agrofagami.
4. Przeprowadzono prace badawcze, zarówno w oparciu o obserwacje polowe, jak i  badania laboratoryjne, związane z monitorowaniem uodparniania się agrofagów na środki ochrony roślin oraz tworzeniem programów redukcji ryzyka.
5. Zmodernizowano i sukcesywnie aktualizowano na stronie internetowej IOR – PIB Platformę Sygnalizacji Agrofagów. Informacje dotyczące opracowań związanych z  integrowaną ochroną roślin usystematyzowano w 6 działach: sygnalizacja agrofagów, zwalczanie agrofagów, metodyki i poradniki, rolnictwo ekologiczne, doradztwo rolnicze i  partnerzy projektu.
6. Opracowano wytyczne dla Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie optymalizacji liczby urzędowych kontroli jakości, pozostałości i stosowania środków ochrony roślin. Zadanie obejmowało również realizację tematów związanych z  kontrolą stanu fitosanitarnego kraju, ustalanych corocznie przez MRiRW.
7. W latach 2019-2020 wykonano analizy pozostałości środków ochrony roślin i  mikotoksyn w płodach rolnych pochodzących z produkcji pierwotnej i w wodach podziemnych oraz powierzchniowych, w pobliżu miejsc produkcji. Analizy te przeprowadzono na rzecz urzędowej kontroli stosowania środków ochrony roślin, realizowanej przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (wykonano analizy 8076 próbek płodów rolnych, oznaczono zawartości kilkunastu mikotoksyn w 792 próbkach zbóż i wykonano badania 1211 próbek wód). przebadano 209 próbek ekologicznych pobranych przez inspektorów WIJHARS i 815 próbek pobranych przez inspektorów ARiMR.
8. Wykonano analizy jakości środków ochrony roślin znajdujących się w obrocie, na rzecz urzędowej kontroli realizowanej przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (wykonano analizy 1535 próbek), w tym rocznie około 50 próbek w ramach kontroli interwencyjnej oraz około 10 próbek środków: importowanych z innych krajów niż państwa członkowskie UE.
9. Przeprowadzono analizę danych na potrzeby badań statystycznych sprzedaży i zużycia środków ochrony roślin, ujętych w Programie badań statystycznych statystyki publicznej. W latach 2016-2020 wykonano obliczenia zużycia substancji czynnych środków ochrony roślin w 27 uprawach wybranych ze względu na największą reprezentatywność w podziale na następujące grupy upraw: zboża, rośliny okopowe, rośliny oleiste, warzywa i uprawy sadownicze (drzewa owocowe, krzewy owocowe i plantacje jagodowe).
10. Wykonano kompleksową ocenę krajowego bezpieczeństwa pestycydowego w  latach 2016-2020 i opracowano zestaw wskaźników ryzyka (w tym obliczenie ich wartości), pomocnych przy wykonaniu oceny. Ocena wykonana na potrzeby Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi opisuje stan istniejący, postępy, zagrożenia oraz potrzeby w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w kraju. W  2020 r. po raz pierwszy przeprowadzono obliczenia jednego z  zharmonizowanych wskaźników unijnych, zdefiniowanych w roku 2019 w  załączniku nr IV dyrektywy 2009/128/WE dotyczącej zrównoważonego stosowania pestycydów. Pozwoliło to na zidentyfikowanie substancji czynnych wprowadzanych do obrotu mających decydujący wpływ na wielkość zharmonizowanych wskaźników unijnych.
11. Przeprowadzono 17 szkoleń i wydano 17 kompletów materiałów szkoleniowych z zakresu integrowanej ochrony roślin, skierowane do szerokiej praktyki rolniczej, w szczególności do doradców rolnych w różnych rejonach kraju. Przeszkolono 1484 osób.
12. Wykonano 105 analiz zagrożenia agrofagiem oraz raportów/opracowań na potrzeby eksportu produktów rolnych do państw trzecich.
13. Przeprowadzono prace badawcze związane z organizmem kwarantannowym
    - węgorkiem sosnowcem (Bursaphelenchus xylophilus), wykryto i opisano nowe gatunki nicieni zasiedlających drewno. Opracowana w ramach realizacji zadania metoda identyfikacji węgorka sosnowca, Multiplex Real-time PCR (Filipiak et al., 2019), została włączona do nowej wersji Standardu EPPO - PM 7/4 (4) Bursaphelenchus xylophilus Diagnostics, a laboratorium IOR-PIB ponownie zostało wymieniane, jako jedno z europejskich laboratoriów referencyjnych w zakresie diagnostyki tego nicienia.
14. Wzbogacono kolekcję mikroorganizmów patogenicznych dla roślin o 63 kultury grzybów i bakterii oraz udostępniono 90 patogenicznych izolatów dla potrzeb pracowników instytucji naukowych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Przez wszystkie lata trwania programu izolaty były udostępniane na potrzeby rolnictwa, służb fitosanitarnych i instytucji naukowych. Łącznie od 2016 do 2020 udostępniono ponad 450 izolatów grzybów i bakterii.