Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy

 

 

PROF. DR HAB.
NATASZA BORODYNKO-FILAS

Klinika Chorób Roślin i Bank Patogenów

 

Ekspert w dziedzinach:
wirusologia, fitopatologia, ochrona roślin, diagnostyka chorób roślin

 

kontakt: N.Borodynko@iorpib.poznan.pl

Zatrudniona w IOR – PIB od: 1.08.1996 r.

 

Zakres działalności badawczej/naukowej:

• od początku pracy w Instytucie zaangażowana w badania w ramach tematów finansowanych ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotyczących identyfikacji nowych wirusów oraz ich charakterystyki biologicznej, serologicznej i molekularnej;
• w ramach Programów Wieloletnich finansowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zajmowała się m.in. monitoringiem i sposobami ograniczania występowania chorób wirusowych roślin uprawnych oraz analizą zagrożenia fitosanitarnego ze strony organizmów szkodliwych dla roślin;
• w ciągu 23 lat pracy zidentyfikowała około 30 nowych gatunków wirusów, wiroidów i fitoplazm występujących w Polsce – jednym z ważniejszych był wirus mozaiki pepino, a prowadzone nad nim badania zaowocowały uzyskaniem finansowania projektu krajowego z Komitetu Badań Naukowych, następnie projektu unijnego (PEPEIRA), a także kilkoma kolejnymi projektami, w ramach których przeprowadzono charakterystykę wirusa na wielu płaszczyznach badawczych;
• była również kierownikiem lub wykonawcą ponad 20 projektów badawczych, których finansowanie uzyskano na drodze konkursów;
• ogromnego zaangażowania wymagało od niej zorganizowanie pracy w nowo powstałym laboratorium – Klinice Chorób Roślin; laboratorium zostało powołane do działania w ramach projektu z NCBiR, finansowanego ze środków unijnych; po powierzeniu jej funkcji kierownika zbudowała zespół złożony ze specjalistów z zakresu fitopatologii (wirusologów, mykologów i bakteriologów), a kolejnym ważnym etapem było opracowanie i wdrożenie procedur ogólnych oraz badawczych, które regulują system pracy laboratorium – w maju 2013 roku Klinika uzyskała akredytację z Polskiego Centrum Akredytacji; obecnie w Klinice wykonywanych jest rocznie kilkaset analiz próbek roślin, dla dużych i małych przedsiębiorstw, dla państwowych służb fitosanitarnych czy osób fizycznych;
• działalność w ramach Kliniki Chorób Roślin zaowocowała licznymi zaproszeniami do udziału w spotkaniach z: rolnikami i ogrodnikami (Dni Ogrodnika, Targi Sadownictwa i Warzywnictwa), producentami rozsady, firmami nasiennymi, do udziału w konferencjach naukowych, ale także w licznych gronach eksperckich, organizacji, takich jak Narodowe Centrum Nauki czy Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, finansujących zarówno badania podstawowe, jak i badawczo-rozwojowe.

 

Przebieg kariery naukowej:

1996 r. – uzyskanie tytułu magistra rolnictwa, Akademia Rolnicza w Poznaniu, Wydział Rolny, praca magisterska pt. „Podatność nowych odmian i rodów łubinu żółtego i wąskolistnego na wirusy mozaiki ogórka (CMV) i żółtej mozaiki fasoli (BYMV)”;

2004 r. – uzyskanie stopnia doktora nauk rolniczych w dyscyplinie agronomia, Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu, praca doktorska pt. „Wirusy występujące w naturalnej infekcji robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia L.) w Polsce”;

2010 r. – uzyskanie stopnia doktora habilitowanego nauk rolniczych w dyscyplinie agronomia, Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu, rozprawa habilitacyjna pt. „Występowanie, charakterystyka oraz szkodliwość odglebowych wirusów buraka cukrowego w Polsce”;

2019 r. – otrzymanie tytułu profesora zwyczajnego nadanego przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę.

 

Najważniejsze/najnowsze publikacje:

1. Pospieszny H., Borodynko-Filas N., Hasiów-Jaroszewska B., Czerwonka B., Elena Santiago F. 2020. An assessment of the transmission rate of the Tomato black ring virus through tomato seeds. Plant Protection Science 56 (1): 9-12.
2. Pospieszny H., Borodynko-Filas N., Hasiów-Jaroszewska B., Rymelska N., Elena Santiago F. 2019. Transmission rate of two Polish Tomato torrado virus isolates through tomato seeds. Journal of General Pathology 85 (2): 109-115.
3. Hasiów-Jaroszewska B., Budzyńska D., Borodynko-Filas N. 2019. Genetic diversity of the Cucumber green mottle mosaic virus and the development of RT-LAMP assay for its detection. Plant Protection Science 55 (1): 1-7.
4. Zwolińska A., Krawczyk K., Borodynko-Filas N., Pospieszny H. 2019. Non-crop sources of Rapeseed Phyllody phytoplasma ('Candidatus Phytoplasma asteris': 16SrI-B and 16SrI-(B/L)L), and closely related strains. Crop Protection 119: 59-68.
5. Hasiów-Jaroszewska B., Kasprowicz M., Borodynko-Filas N. Rapid detection of Cucumber mosaic virus isolates representing distinct phylogenetic subgroups by reverse transcription, loop-mediated isothermal amplification. Journal of Plant Disease and Protection 125 (2): 227-230.

 

Najważniejsze dokonania zawodowe:

• identyfikacja nowych wirusów w warunkach Polski, występujących na: robinii akacjowej, buraku cukrowym, pomidorze, cukinii oraz roślinach ozdobnych;
• udział w opracowaniu nowych metod badawczych, które pozwalają na szybką i jednoznaczną identyfikację patogenu, również w bardzo niskich koncentracjach w roślinie (np. w nasionach);
• charakterystyka wybranych wirusów będących największym zagrożeniem dla roślin uprawnych;
• uzyskanie pełnych sekwencji wybranych wirusów, pozwalające na charakterystykę zmienności występującą w obrębie populacji danego gatunku wirusa;
• udział w badaniach nad stabilnością wirusa mozaiki pepino, które przyczyniły się do zarejestrowania do użycia w Polsce szczepionki wyprodukowanej w Belgii;
• utworzenie laboratorium – Klinika Chorób Roślin, którego działalność znana jest na terenie całej Polski, ale także poza granicami kraju; próby do badań zlecają nam zarówno kontrahenci z Zachodu, jak i ze Wschodu;
• wykazanie negatywnego wpływu wycofywania niektórych substancji czynnych z zapraw nasiennych, który spowodował masowe występowanie mszyc i wirusów w uprawach rzepaku i zbóż ozimych;
• wypromowanie dwóch doktorów oraz wykonanie recenzji w dwóch przewodach doktorskich i trzech postępowaniach habilitacyjnych;
• zasiadanie w gremiach eksperckich i konkursowych w programach: Preludium, Opus, Lider, Biostrateg.

 

W wolnym czasie lubi: gotować lub poznawać nowe smaki przygotowane przez osoby profesjonalnie związane z kuchnią, szczególnie dania kuchni włoskiej bądź azjatyckiej; czytać (oprócz powieści fantasy pochłania wszystkie książki, które wpadają jej w rękę – od dramatów, książek psychologicznych, poprzez literaturę romansu, po sensację).